Η επιθυμία του υπουργείου Οικονομικών προσκρούει στο ΣτΕ και στο υπ. Περιβάλλοντος
Η αυθαίρετη δόμηση καθώς φαίνεται... μπορεί να περιμένει. H αγωνία του υπουργείου Οικονομικών για την εξεύρεση πόρων (και) από τα αυθαίρετα δεν προσκρούει μόνον στις ενστάσεις του υπουργείου Περιβάλλοντος, που διαμηνύει σε όλους τους τόνους ότι θα απορρίψει οποιαδήποτε σχετική εισήγηση. Προσκρούει κυρίως στη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, που αντιτίθεται σταθερά σε κάθε νομιμοποίηση αυθαιρέτου που χτίστηκε μετά το 1983. Η μόνη απόλυτα σίγουρη εναλλακτική οδός που φαίνεται να έχει το υπουργείο Οικονομικών είναι να στραφεί σε αναζήτηση πόρων από τα ήδη «γνωστά» αυθαίρετα (αυτά που έχουν δηλωθεί και ο ιδιοκτήτες τους πληρώνουν ήδη πρόστιμα).
Μια σύντομη αναφορά του υπουργού Οικονομικών κ. Γιώργου Παπακωνσταντίνου πριν από δύο εβδομάδες, στην ανακοίνωση των μέτρων που θα λάβει η κυβέρνηση αρκούσε για να τροφοδοτήσει έναν νέο κύκλο «αυθαιρετολογίας». Το περιβάλλον του κ. Παπακωνσταντίνου επιβεβαιώνει ότι το υπουργείο εξετάζει το ενδεχόμενο ρύθμισης για τα αυθαίρετα (στο πρότυπο της ρύθμισης για τους ημιυπαίθριους), διευκρινίζοντας ωστόσο ότι η σχετική πρόταση είναι ακόμα σε πρώιμο στάδιο.
Η τοποθέτηση αυτή του υπουργού Οικονομικών, ωστόσο, δεν είναι σίγουρο ότι θα βρει συμμάχους στην κυβέρνηση. Καταρχήν, το καθ’ ύλην αρμόδιο υπουργείο Περιβάλλοντος αποκλείει κατηγορηματικά το ενδεχόμενο να δεχθεί οποιαδήποτε ανάλογη ρύθμιση. Η ίδια η υπουργός Περιβάλλοντος δηλώνει ότι το υπουργείο Οικονομικών έχει την αρμοδιότητα να λαμβάνει μόνο οικονομικής φύσης μέτρα και όχι πολεοδομικά. Περαιτέρω, ένα τέτοιο σχέδιο θα προκαλούσε... σύγχυση αναφορικά με τις προθέσεις της κυβέρνησης, όταν ο ίδιος ο πρωθυπουργός παραβρέθηκε συμβολικά την Τετάρτη σε κατεδάφιση αυθαιρέτου στην παραλιακή, στον Αγιο Κοσμά.
Το κύριο εμπόδιο όμως στη νομιμοποίηση αυθαιρέτων δεν είναι πολιτικό, αλλά νομικό. Ερμηνεύοντας το Σύνταγμα, το Συμβούλιο της Επικρατείας με σειρά αποφάσεών του έχει απορρίψει κατηγορηματικά το ενδεχόμενο νομιμοποίησης οποιουδήποτε αυθαιρέτου ανεγέρθηκε μετά το 1983. Πρόσφατα το ΣτΕ σκλήρυνε ακόμα περισσότερο τη στάση, κάνοντας την απαγόρευση απόλυτη: εκτίμησε ότι η νομιμοποίηση αυθαιρέτων αντίκειται στην αρχή της νομιμότητας και του κράτους δικαίου, δημιουργώντας δύο κατηγορίες πολιτών έναντι του νόμου. «Πόσο νερό να βάλει κανείς στο κρασί του», αναρωτήθηκαν μιλώντας στην «Κ» ανώτατοι δικαστικοί, σημειώνοντας ότι ακόμα και η ρύθμιση για τους ημιυπαίθριους (που αφορά παρανομία σε νόμιμο κτίριο) κινείται στα όρια της συνταγματικότητας.
Tα περιθώρια
Με αυτά τα δεδομένα, τα περιθώρια ελιγμών του υπουργείου Οικονομικών είναι περιορισμένα. Εύκολα προσβάσιμες πηγές εσόδων σε σχέση με τα αυθαίρετα είναι δύο:
– Τα πρόστιμα που έχουν βεβαιωθεί από τις πολεοδομίες, αλλά δεν έχουν προωθηθεί στις Εφορίες για να εισπραχθούν.
– Να προχωρήσει η είσπραξη προστίμου ανέγερσης και διατήρησης αυθαιρέτου από όσους το είχαν εθελοντικά «δηλώσει», προκειμένου να το ηλεκτροδοτήσουν (με βάση τη ρύθμιση του 2003 ή παλαιότερες). Υπολογίζεται ότι με το ν. 3212/03 ηλεκτροδοτήθηκαν περίπου 30-40.000 αυθαίρετα μόνο στην Αττική. Ωστόσο, και εκεί υπάρχουν ζητήματα, καθώς οι σχετικοί κατάλογοι είναι σε πολλές πολεοδομίες ακόμα ανοιχτοί.
Σε κάθε περίπτωση, η κυβέρνηση οφείλει να ξεκαθαρίσει σύντομα το τοπίο. Οχι μόνο για να μη γεννά προσδοκίες στους εκατοντάδες χιλιάδες ιδιοκτήτες αυθαιρέτων. Αλλά κυρίως γιατί, όπως έχει αποδείξει η εμπειρία, κάθε νέα «σεναριολογία» γεννά την επόμενη γενιά αυθαίρετης δόμησης.
Του Γιωργου Λιαλιου
