Υπερτάσεις ρεύματος: Πώς να προστατεύσεις το σπίτι και τις συσκευές σου

Οι υπερτάσεις ρεύματος μπορούν να αποτελέσουν σοβαρό κίνδυνο για την ασφάλεια του ηλεκτρικού σου συστήματος και τη διάρκεια ζωής των οικιακών συσκευών. Πρόκειται για ανώμαλες και ξαφνικές μεταβολές στην παροχή ρεύματος που μπορεί να προκαλέσουν σημαντικές οικονομικές και λειτουργικές ζημιές. Μάλιστα, αυτά τα φαινόμενα είναι πιο συχνά απ’ όσο νομίζεις, ειδικά κατά τη διάρκεια καταιγίδων, εργασιών στο δίκτυο ή σε παλαιωμένες εγκαταστάσεις. Είναι λοιπόν σημαντικό να κατανοήσεις τις αιτίες, τα σημάδια και τους τρόπους προστασίας των συσκευών σου.

Ποιοι τύποι υπερτάσεων υπάρχουν;

© Pinterest

Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι: οι παλμικές υπερτάσεις και οι μόνιμες υπερτάσεις, με διαφορετική προέλευση, διάρκεια και επιπτώσεις.

🔹 Παλμικές υπερτάσεις: Είναι εξαιρετικά γρήγορες και έντονες μεταβολές τάσης που διαρκούν λίγα μικροδευτερόλεπτα ή χιλιοστά του δευτερολέπτου. Προκαλούνται κυρίως από κεραυνούς ή από απότομες αλλαγές στο δίκτυο, όπως η ενεργοποίηση/απενεργοποίηση βιομηχανικών μηχανημάτων ή μετασχηματιστών. Μπορεί να φτάσουν χιλιάδες βολτ (volt) και να καταστρέψουν ευαίσθητα ηλεκτρονικά κυκλώματα (π.χ. υπολογιστές, modem, συσκευές αυτοματισμού). Για την προστασία σου, καλό είναι να εγκαταστήσεις αντικεραυνικά τύπου 1, και να τα συμπληρώσεις με τύπου 2 και 3 σε δευτερεύοντες πίνακες και κοντά στις πρίζες.

🔹 Μόνιμες υπερτάσεις: Αποτελούν σταθερή αύξηση της τάσης πάνω από τις ονομαστικές τιμές (π.χ. πάνω από 253V σε δίκτυο 230V). Μπορεί να διαρκέσουν λεπτά ή ώρες και προκαλούνται από βλάβες στο δημόσιο δίκτυο, όπως σπασμένος ουδέτερος αγωγός ή λάθη στη ρύθμιση του συστήματος. Αν και λιγότερο θεαματικές, επιβαρύνουν την μόνωση των συσκευών, προκαλώντας υπερθέρμανση και μειωμένη λειτουργικότητα. Εκτός από SPD τύπου 2, είναι χρήσιμη η εγκατάσταση προστασίας μόνιμης υπέρτασης (POP), που αποσυνδέει αυτόματα τη γραμμή σε περίπτωση παρατεταμένης ανωμαλίας.

Ποιες είναι οι πιο συχνές αιτίες υπερτάσεων;

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους μπορεί να προκληθεί μια υπερτάση ρεύματος, ωστόσο τα πιο κοινά αίτια είναι τα κάτωθι:

• Κεραυνοί και καταιγίδες, που εισάγουν μεγάλη ενέργεια στο δίκτυο.
• Βλάβες στο δημόσιο δίκτυο, λόγω συντήρησης ή σφαλμάτων διανομής.
• Ταυτόχρονη χρήση πολλών ενεργοβόρων συσκευών, όπως φούρνοι, κλιματιστικά, πλυντήρια.
• Προβλήματα στο δίκτυο πολυκατοικίας, όπως δυσλειτουργία του ουδέτερου ή ανισορροπία φάσεων.
• Παλαιωμένες εγκαταστάσεις ή ελλιπής γείωση, που αυξάνουν τον κίνδυνο.

Πώς να αναγνωρίσεις μια υπέρταση;

Τα σημάδια υπέρτασης ρεύματος ενδέχεται να είναι εμφανή ή πιο διακριτικά, ανάλογα με την περίπτωση. Συγκεκριμένα:

• Φώτα που τρεμοπαίζουν ή αλλάζουν ένταση χωρίς λόγο.
• Ξαφνικές διακοπές λειτουργίας συσκευών.
• Ανεξήγητες δυσλειτουργίες, όπως επανεκκινήσεις ή διακοπές κύκλων.
• Μυρωδιά καμένου από πρίζες ή καλώδια.
• Ασυνήθιστοι ήχοι, όπως «κλικ» ή μικρές εκρήξεις μέσα σε συσκευές.
• Ορατές φθορές σε πρίζες ή φις (μαυρίσματα, παραμορφώσεις, υπερθέρμανση).

💡 Keep in mind: Ορισμένες διακυμάνσεις μπορεί να είναι πιο ύπουλες και να φθείρουν σταδιακά τα κυκλώματα, μειώνοντας την απόδοση μέχρι την οριστική βλάβη.

Τι να κάνεις σε περίπτωση υπέρτασης ρεύματος

Σε περίπτωση που έρθει αντιμέτωπος/η με μια υπέρταση ρεύματος, πρέπει να κινηθείς άμεσα. Ενδεικτικά:

• Κλείσε αμέσως το γενικό ρεύμα από τον πίνακα.
• Σε καταιγίδες, αποσύνδεσε ευαίσθητες συσκευές (π.χ. υπολογιστές, τηλεοράσεις, modem).
• Αν κάποια συσκευή έχει υποστεί ζημιά, μην προσπαθήσεις να την ενεργοποιήσεις αλλά κάλεσε τεχνικό.
• Αν το φαινόμενο επαναλαμβάνεται, ενημέρωσε την εταιρεία παροχής για έλεγχο του δικτύου ή της καλωδίωσης της πολυκατοικίας.

📌 Διάβασε επίσης: Οδηγός επιβίωσης στο σπίτι: 5+1 ηλεκτρικοί όροι που πρέπει να ξέρεις

Τι ζημιές μπορεί να προκαλέσει μια υπέρταση;

Μια υπέρταση ρεύματος δεν είναι παιχνιδάκι και μπορεί να προκαλέσει μέχρι και σοβαρά προβλήματα, όπως:

• Άμεσες ζημιές (καταστροφή πλακετών, κυκλωμάτων και ευαίσθητων εξαρτημάτων)
• Μακροπρόθεσμες επιπτώσεις (σταδιακή φθορά κυκλωμάτων, μειωμένη απόδοση και διάρκεια ζωής)
• Κίνδυνος πυρκαγιάς (λόγω βραχυκυκλωμάτων ή υπερθέρμανσης μόνωσης)
• Τοπικές διακοπές ρεύματος (πτώση ασφάλειας, ενεργοποίηση διακοπτών)
• Έμμεσοι κίνδυνοι (απώλεια δεδομένων, δυσλειτουργία συστημάτων ασφαλείας, διακοπή παροχής σε κρίσιμες συσκευές όπως λέβητες ή ψυγεία)

Πώς να προστατεύσεις το σπίτι και τις συσκευές σου

© Pinterest

Ας δούμε τι μπορείς να κάνεις για να προστατεύσεις το σπίτι και τις συσκευές σου από τις υπερτάσεις ρεύματος.

• Διακόπτης ασφαλείας (διαφορικός): Είναι υποχρεωτικός και είναι η πρώτη γραμμή άμυνας.
• Αντικεραυνικά (SPD): Τοποθετούνται στον πίνακα και στις ευαίσθητες πρίζες, και ουσιαστικά εκφορτίζουν τις υπερτάσεις στη γείωση.
• Σταθεροποιητής τάσης: Διατηρεί σταθερό ρεύμα παρά τις διακυμάνσεις και είναι η Ιδανική λύση για περιοχές με ασταθές δίκτυο.

📌 Διάβασε επίσης: Ηλεκτρικό δίκτυο: Πώς να εντοπίσεις μια βλάβη και λύσεις αντιμετώπισης

Πώς να προλάβεις τις υπερτάσεις

Όπως ξέρουμε «η πρόληψη σώζει» και αυτό ισχύει και στην περίπτωση των υπερτάσεων ρεύματος. Για αυτό:

• Μην αμελείς τον περιοδικό έλεγχο του ηλεκτρικού σου συστήματος από επαγγελματία.
• Βεβαιώσου ότι η γείωση λειτουργεί σωστά.
• Αν η εγκατάσταση είναι παλιά, σκέψου την αντικατάσταση του πίνακα ή της καλωδίωσης.
• Σε πολυκατοικίες, πίεσε τον διαχειριστή ή τον ιδιοκτήτη να προχωρήσει σε αναβαθμίσεις (ειδικά αν επηρεάζονται πολλά διαμερίσματα).

Ψάχνεις τρόπους να μεγιστοποιήσεις την ασφάλεια στο σπίτι σου, αλλά και να το κάνεις όπως το ονειρεύεσαι; Τσέκαρε τα διάφορα άρθρα στο blog του Spitogatos και βρες ό,τι χρειάζεσαι για το αγαπημένο σου μέρος στον κόσμο!